Διαγνωστικές Μέθοδοι

Τα τελευταία χρόνια το «εργαστηριακό οπλοστάσιο» που χρησιμεύει στη διάγνωση του καρκίνου και την παρακολούθηση της θεραπευτικής ανταπόκρισης των ασθενών μας, διευρύνεται όλο και περισσότερο. Νέες εξετάσεις και βελτιώσεις σε παλαιότερες εξετάσεις, ώστε αυτές να καταστούν πιο ευαίσθητες και πιο ειδικές, εμφανίζονται συνεχώς. Αυτό προφανώς δίνει νέες ελπίδες για τους ασθενείς μας, μιας και το κέρδισμα της κάθε μέρας μπορεί να σημαίνει και κάτι καλλίτερο στις θεραπευτικές μεθόδους. Η τεχνολογία αιχμής, στην οποία αναφερόμαστε, είναι βασικό στοιχείο της εξατομικευμένης ογκολογίας, και το Cancer-Therapy εκφράζει αυτήν την τάση.

Εξετάσεις αίματος

Εκτός από τις εξετάσεις γενικού σκοπού, που και αυτές είναι απαραίτητες, μεγάλη χρησιμότητα έχουν οι νεοπλασματικοί δείκτες (καρκινικοί δείκτες). Πρόκειται για βιοχημικούς παράγοντες διαφόρων κλάσεων, που παράγονται από διάφορα είδη καρκίνου. Η ειδικότητά τους δεν είναι ικανοποιητική, διότι εμφανίζονται και σε περιπτώσεις φλεγμονωδών νόσων. Γενικά, οι καρκίνοι χαρακτηρίζονται από πολύ υψηλά επίπεδα καρκινικών δεικτών, ενώ οι φλεγμονές το όχι. Χρειάζεται πάντως προσοχή στην ερμηνεία του θετικού ευρήματος. Οι καρκινικοί δείκτες αναζητούνται στη φάση υποψίας για καρκίνο (πριν από τη διάγνωση), και στη φάση της παρακολούθησης μετά τη θεραπεία.

Οι συνηθέστερα χρησιμοποιούμενοι νεοπλασματικοί δείκτες είναι οι εξής:

• Καρκινοεμβρυϊκό αντιγόνο (CEA). Παράγεται φυσιολογικά κατά τη διάρκεια της εμβρυϊκής ζωής από το υπό δημιουργίαν γαστρεντερικό σύστημα. Μετά τη γέννηση ακολουθεί πτωτική πορεία, αλλά οι καπνιστές το διατηρούν ψηλά. Παθολογικά ηυξημένο βρίσκεται σε νοπλασίες του εντέρου και των πνευμόνων, και σε μεταστατική νόσο αυξάνει ακόμη περισσότερο. Με την επιτυχή θεραπεία γίνεται πάλι φυσιολογικό. Συνεπώς, είναι χρήσιμο στην παρακολούθηση για υποτροπές της νόσου.
• Άλφα εμβρυϊκή σφαιρίνη (AFP). Παράγεται φυσιολογικά από το ήπαρ του εμβρύου. Παθολογικά ηυξημένο βρίσκεται σε νοπλασίες του ήπατος και σε όγκους Germ Cell. Σε περιπτώσεις κύησης με εμβρυϊκή παθολογία μπορεί να αυξηθεί.
• Χοριακή γοαδοτροπίνη (HCG). Φυσιολογικά παράγεται και σταδιακά να ανεβαίνει στην έναρξη της εγκυμοσύνης. Αποτελεί διαγνωστικό κριτήριο της κύησης. Χρησιμεύει στη διάγνωση τροφοβλαστικών όγκων σε μη εγκύους, χοριοκαρκινωμάτων και μήλης κύησης.
• Καρκινικό αντιγόνο 15-3 (CA15-3). Χρήσιμο στη διάγνωση του καρκίνου του μαστού και τις μεταστάσεις του. Μπορεί να αυξηθεί και σε νόσους του ήπατος. Συναφείς είναι και οι δείκτες MCA και CA
• Καρκινικό αντιγόνο 19-9 (CA19-9). Χρήσιμο στη διάγνωση του καρκίνου του ορθού και του παχέος εντέρου, του καρκίνου του παγκρέατος και του γαστρεντερικού συστήματος. Συναφής είναι και ο δείκτης CA
• Καρκινικό αντιγόνο 125 (CA125). Χρήσιμο στη διάγνωση του καρκίνου της ωοθήκης και των αδενοκαρκινωμάτων. Όμως είναι συχνά ηυξημένο και σε ενδομητρίωση, κίρρωση ήπατος, στην κύηση κλπ.
• Ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA). Έχει μεγάλη ειδικότητα για παθήσεις του προστάτη, από την απλή φλεγμονή μέχρι τον καρκίνο, ο οποίος συνδέεται συχνά με πολύ μεγάλες τιμές, χωρίς αυτό να είναι απόλυτο. Η θεραπεία με αντιανδρογόνα κατεβάζει την τιμή. Φυσιολογικά ηυξημένος βρίσκεται μετά από σεξουαλική δραστηριότητα και δακτυλική εξέταση.

Εκτός από τους παραπάνω, που είναι πιο ειδικοί και πιο ευαίσθητοι δείκτες, υπάρχουν και άλλοι, λιγότερο εύχρηστοι, που όμως μπορούν υπό προϋποθέσεις να είναι και αυτοί χρήσιμοι: Πχ το καρκινικό αντιγόνο 72-4 (CA72-4) για καρκίνο του στομάχου, το αντιγόνο από καρκίνωμα πλακωδών κυττάρων (Squamus cell carcinoma SCC Antigen) για καρκίνους του ανωτέρου αναπνευστικού και του πνεύμονα, η ειδική νευρωνο-ενολάση (ΝSE) για το νευροβλάστωμα και τον μικρο-κυτταρικό βρογχογενή καρκίνο, η β-2-μικροσφαιρίνη (Β2-Μ) και η LDH για κακοήθειες του λεμφικού συστήματος, το 5-υδρόξυ-ινδολοξεικό οξύ (5-ΗΙΑΑ) εκκρίνεται από τα καρκινοειδή, η αντιδιουρητική ορμόνη (ADH) εκκρίνεται από μικροκυτταρικούς καρκίνους πνεύμονα και αδενοκαρκίνους, το καρκινικό αντιγόνο της κύστης (ΒΤΑ) και άλλα που ερευνώνται.

Συμβατικός ακτινολογικός έλεγχος

Δεν χάνει ποτέ την αξία του, διότι είναι φθηνός και καλός τρόπος διάγνωσης σε αρκετές περιπτώσεις, πχ του καρκίνου του πνεύμονα (ακτινογραφία θώρακα), του μαστού (μαστογραφία) του πεπτικού (βαριούχο γεύμα για τον οισοφάγο και το στόμαχο, βαριούχο υποκλυσμό για το έντερο κλπ).